Współczesne ulepszenia zegarów wieżowych:
Dziś, w czasach, kiedy różnica wskazań w granicach 5 minut jest już ogromna, a pragnie zachować się tradycyjne mechanizmy i tarcze zegarowe, stosuje się do nich szereg ulepszeń. Oczywiście nietknięty mechanizm ma swój niepowtarzalny urok, jednak współczesny świat wymaga ogromnej dokładności.
Jednym z pierwszych stosowanych ulepszeń zegarów wieżowych, który niestety zmienia całą zasadę działania takiego czasomierza, jest sprzęgnięcie takiego zegara z zegarem kwarcowym. Takie rozwiązanie było stosowane głównie w czasach, kiedy czasomierze elektryczne były jeszcze czymś marginalnym. Polegało ono na zastąpieniu wahadła, wychwytu i wstawienie w to miejsce silniku elektrycznego sterowanego przez oscylator kwarcowy. Rozwiązanie takie pozwalało zachować zabytkowe tarcze, wskazówki i ogólnie mechanizm, ale eliminowało charakterystyczne stuki (efekt pracy wychwytu). Zegara takiego nie potrzeba było także nakręcać.
Drugim ulepszeniem zegara wieżowego, który nie zmienia zasady działania takiego mechanizmu, jest elektryczne kontrolowanie pracy wahadła. Polega ono na umieszczeniu w połowie wysokości pręta wahadła zwory, która podczas odchyłu wahadła styka się z domontowanymi po obu stronach cewkami. Osobny zegar kwarcowy dokładnie odlicza, kiedy zwora powinna spotkać się z cewkami. Jeżeli z jakiś przyczyn moment styku nie jest odpowiedni, cewki przyciągają zworę w taki sposób, iż praca wahadła jest spowolniona lub przyśpieszona. Jest to jednak rozwiązanie tymczasowe. Problem polega na tym, że w zależności od temperatury, zegar może się silnie rozregulowywać. Wtedy potrzebna jest tradycyjna regulacja.
Są to dwie z wielu możliwości ulepszeń w sferze dokładności podobnych zabytkowych zegarów. Istnieją także rozwiązania polegające na kontroli dokładności zegarów wieżowych poprzez ich synchronizację z systemem DCF. Jedną z nich jest kontrola dokładności poprzez mechanizm bicia. System DCF sprawdza, czy uruchomienie mechanizmu bicia przez mechanizm chodu następuje we właściwym momencie. Zabytkowy mechanizm musi być tak wyregulowany, aby odrobinę się śpieszył. Odmierzając różnice czasu między wskazaniami zegara a sygnałem DCF, wahadło zegara co jakiś czas jest wstrzymywane, aby zniwelować różnicę, a następnie dalej wprawiane jest w ruch.
Pierwsza z tych metod była stosowana głównie w latach 70. i w prawdzie jest dosyć doraźna. Drugie rozwiązanie pojawiło trochę później. Jednak dziś obie technologie są prawie niespotykane. Taka sytuacja ma swoje dwie strony medalu: z jednej strony - zachowywane są nietknięte mechanizmy, z drugiej - często są wymieniane całe na nowoczesne zegary.
Naciąg elektryczny:
Powyższe ulepszenia sprawiają, że praca zegara wieżowego jest dokładniejsza. Zegar wieżowy należy jednak nakręcać. Z doświadczenia wiemy, iż ludzkie lenistwo jest bardzo często przyczyną wstrzymania pracy takiego mechanizmu. Obecnie bardzo często do tradycyjnych mechanizmów domontowywany jest system elektrycznego naciągu. Działa on na takiej zasadzie, iż gdy waga opadnie do pewnego momentu, silniki elektryczne podnoszą ją do góry, zastępując w tej pracy człowieka. Istnieje szereg systemów automatycznego naciągu. Pierwsze z nich wynaleziono na początku XX wieku, jednak początkowo nie były one w powszechnym użyciu. Istnieją systemy, które ingerują w znacznym stopniu w oryginalny mechanizm oraz takie, które nie wymagają modernizacji części zabytkowego mechanizmu. Istniały także egzemplarze, które fabrycznie miały już zamontowany system automatycznego naciągu, lecz były bardzo drogie, a przez to jest ich niewiele.
Tekst częściowo oparty o treść książki “Zegarmistrzostwo - zegary i zegarki specjalnie. Tom XI” braci Bernarda St. Bartnika i Wawrzyńca Podwapińskiego
© 2010 - 2023 www.czasnawysokosci.pl
Wszystkie prawa zastrzeżone. Publikacja serwisu lub jego fragmentów za pomocą jakichkolwiek środków bez pisemnej zgody autorów zabroniona!