Gruntowna renowacja zegara wraz z tarczą oraz wykonaniem naciągu automatycznego dla kościoła p.w. św. Mikołaja Biskupa w Dubinie
W sierpniu 2019 roku, po wielu latach przerwy i przeprowadzeniu gruntownej renowacji, historyczny czasomierz na wieży kościoła p.w. św. Mikołaja w Dubinie ponownie zaczął odmierzać czas.
Zegar o dziennej rezerwie chodu z mechanizmem bicia godzin i półgodzin, wyprodukowany najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku w fabryce C. F. Rochlitz z Berlina (posiadający jednak tabliczkę znamionową A. Eppner), przeniesiony został do pracowni z początkiem marca 2019 roku.
Stan techniczny czasomierza przed rozpoczęciem prac należało określić jako bardzo zły. Oprócz standardowego zużycia, wynikających z lat pracy, czasomierz nosił ślady przeprowadzanych doraźnych napraw oraz inne uszkodzenia, między innymi:
- elektryczny naciąg automatyczny zagrażający bezpieczeństwu,
- wymienione w przeszłości sztyfty w zębnikach latarkowych o zbyt dużych średnicach (nawet do 0,5 mm),
- przyspawane ramię zalotowe do osi regulatora wiatrakowego,
- nieoryginalna i niewyważona soczewka wahadła, powodująca przegięcie drewnianego pręta wahadła,
- powybijane szyby w ażurowej tarczy,
- nieoryginalne wskazówki, niedopasowane rozmiarem do średnicy tarczy (za krótkie),
- brak ułożyskowania osi wskazówkowych,
- zbutwiały, nieoryginalny stół mechanizmu.
Zespół „Czas na wysokości” przystąpił do prac, przywracając czasomierz do stanu fabrycznego, wykonując także renowację tarczy zegarowej, nowy stalowy stół dla mechanizmu oraz system elektrycznego naciągu automatycznego.
Wieża kościoła p.w. św. Mikołaja Biskupa w Dubinie nie jest pierwotnym miejscem przeznaczenia zegara. Pochodzi on zapewne z innej świątyni lub innego gmachu, a przeniesiony został w latach powojennych. Tarcza zegara nie jest oryginalna.
Zakres przeprowadzonych prac zawierał m. in. wykonanie następujących zadań:
- Demontaż mechanizmu zegarowego oraz stołu zegarowego, przewiezienie wraz z tarczą do pracowni,
- Usunięcie pozostałości szklanego wypełnienia tarczy zegarowej i kitu mocującego,
- Poddanie tarczy zegarowej piaskowaniu w celu usunięcia korozji oraz zniszczonych powłok malarskich,
- Wykonanie nowego mocowania wyciąganego fragmentu poszycia tarczy w celu uzyskania otworu kontrolnego,
- Wykonanie nowych indeksów godzinowych z blachy stalowej o grubości 1 mm,
- Wykonanie nowych wskazówek z przegięciem wzdłuż osi symetrii, zwanego "żeberkiem”,
- Wykonanie nowych mocowań wskazówki godzinowej i minutowej do osi wskazówkowych,
- Wykonanie przeciwwag dla wskazówek, w tym przeciwwagi regulowanej dla wskazówki minutowej,
- Wykonanie i przyspawanie do tarczy zegarowej uchwytów mocujących w celu trwałego przymocowania tarczy do ściany,
- Wzmocnienie konstrukcji tarczy zegarowej i przeniesienie mocowania przekładni wskazań na tarczę (w miejsce stalowego płaskownika zakotwionego w murze – w celu uzyskania podświetlenia tarczy od wewnątrz na całej jej powierzchni),
- Wykonanie ułożyskowania osi wskazówkowych w tarczy oraz w uchwycie przekładni wskazań,
- Wykonanie nowej osi stalowej koła zmianowego przekładni wskazań,
- Poddanie konstrukcji ażurowej tarczy zegara, wskazówek oraz indeksów gruntowaniu antykorozyjnemu oraz jej malowanie,
- Wykonanie nowego poszycia tarczy z bezpiecznego materiału światłoprzepuszczalnego, odpornego na promieniowanie UV,
- Wykonanie nowego stołu zegarowego, przykręcanego do podłoża wraz z elementami konstrukcyjnymi automatycznego naciągu elektrycznego,
- Wykonanie nowej otwieranej szafy zegarowej,
- Oczyszczenie, tulejowanie, zabezpieczenie antykorozyjne i malowanie proszkowe przegubów pędni przenoszącej napęd z mechanizmu na przekładnię wskazań,
- Przygotowanie nowej pędni łączącej przekładnie chodu z przekładnią wskazań,
- Oczyszczenie płyt mechanizmu ze zniszczonych powłok malarskich,
- Oczyszczenie wszystkich elementów mechanizmu zegarowego z zanieczyszczeń,
- Demontaż starych zębników, a także wykonanie nowych na oś koła wychwytowego i oś koła pośredniego mechanizmu bicia,
- Wymiana sztyftów stalowych w zębników osi koła sercowego mechanizmu bicia,
- Wykonanie nowej osi regulatora wiatrakowego,
- Wykonanie nowego ramienia zalotowego mechanizmu bicia wraz z odtworzeniem oprawki zębnika latarkowego przylegającej do ramienia,
- Mocowane z lutowaniem na nowej osi regulatora wiatrakowego zębnika latarkowego z nowymi sztyftami stalowymi wraz ramieniem zalotowym,
- Wymiana wszystkich czterech tulei osi napędowych,
- Regeneracja tulei łożyskujących oś kotwicy, dźwigni bicia oraz osi przeciwzapadki mechanizmu chodu,
- Regeneracja kształtu zębów koła pośredniego mechanizmu chodu oraz koła sercowego mechanizmu bicia,
- Wykonanie nowej piasty mosiężnej koła mechanizmu pośredniego mechanizmu chodu,
- Wykonanie nowego koła wychwytowego,
- Odtworzenie kształtu palet wychwytu,
- Regeneracja górnych panewek mechanizmu w celu eliminacji nadmiernych luzów,
- Odtworzenie odpowiedniego kształtu oraz podniesienie dolnych panewek w celu eliminacji nadmiernych luzów,
- Odtworzenie ułożyskowania ramienia regulatora wiatrakowego mechanizmu bicia,
- Wykonane nowych łopatek regulatora wiatrakowego mechanizmu bicia,
- Podkładowanie płyt mechanizmu oraz ich malowanie,
- Polerowanie elementów mosiężnych i stalowych mechanizmu zegarowego,
- Zabezpieczenie antykorozyjne niemalowanych elementów zegara,
- Montaż nowych motoreduktorów,
- Montaż zestawów łożyskowych w celu ułożyskowania osi kół systemu automatycznego naciągu elektrycznego,
- Wykonanie nowych osi automatycznego naciągu elektrycznego wraz z ich cynkowaniem,
- Regeneracja kół łańcuchowych mocowanych na bębny napędowe wraz z cynkowaniem,
- Wykonanie systemu przeciwzapadek dla automatycznego naciągu elektrycznego,
- Wykonanie bezpiecznego systemu automatu naciągu,
- Wykonanie nowych obciążników,
- Wykonanie nowej, wyważonej soczewki wahadła,
- Prostowanie i klejenie pręta wahadła, bejcowanie i lakierowanie.
Ciekawostką jest fakt, iż czasomierz berlińskiego producenta sygnowany jest tabliczką znamionową fabryki A. Eppner z Srebrnej Góry z datą 1902 oraz numerem seryjnym 1350.
Jako zespół „Czas na wysokości”, dostrzegamy następujące możliwości dot. zastanego stanu:
- Zegar był tylko dystrybuowany przez firmę A. Eppnera ze Srebrnej Góry (wersja mało prawdopodobna),
- Zegar był poddawany naprawie przez pracowników fabryki A. Eppnera (wersja możliwa z uwagi na względną bliskość Srebrnej Góry – świadczyłoby to fakcie, iż czasomierz jest starszy niż data na tabliczce znamionowej; ponadto znany jest podobny przypadek – czasomierz z fabryki C.F.Rochlitz z Berlina z tabliczką znamionową A. Eppner znajduje się w jednej z prywatnych kolekcji w Polsce),
- Tabliczka została podrobiona lub ściągnięta z innego czasomierza i przymocowana do płyty mechanizmu w bliżej nieokreślonych okolicznościach.
Zegar przywrócony do pełnej sprawności, powinien przy prawidłowej bieżącej obsłudze i konserwacji pracować przez około 60 lat, kiedy to konieczne będzie przeprowadzenie następnej gruntownej naprawy. Z uwagi na fakt, iż wiele elementów musiało zostać przez nas odtworzonych zgodnie z sztuką zegarmistrzowską, prace do wykonania w przyszłości powinny sprowadzić się do standardowych czynności.
Dziękujemy Księdzu Proboszczowi Mirosławowi Wawrzyniakowi oraz Panu Organiście za wielką gościnność i zaangażowanie.
© 2010 - 2023 www.czasnawysokosci.pl
Wszystkie prawa zastrzeżone. Publikacja serwisu lub jego fragmentów za pomocą jakichkolwiek środków bez pisemnej zgody autorów zabroniona!