Renowacja zegara produkcji Georga Richtera z 1899 roku z wieży kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Piszu
Dnia 27 czerwca 2021 roku o godzinie 12:00 został uroczyście poświęcony zabytkowy zegar wyprodukowany w 1899 roku w fabryce Georga Richtera w Berlinie, znajdujący się na wieży kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Piszu. Czasomierz, po wieloletniej przerwie w działaniu po gruntownej renowacji przeprowadzonej w naszej pracowni, ponownie odmierza czas.
Zegar na wieży kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Piszu to czasomierz czterotarczowy o średnicy cyferblatów 174cm, zawieszonych 35 metrów nad ziemią. Mechanizm chodu wyposażony w mechanizm pośredni typu różnicowego, wychwyt Grahama oraz wahadło sekundowe. Mechanizm bicia godzin i półgodzin typu zapadowego szwarcwaldzkiego. Czasomierz posiada tygodniową rezerwę napędu, naciąg odbywa się ręcznie za pomocą korby.
Czasomierz w przeszłości poddawany był naprawom, z których cześć, co interesujące, wykonana była niezwykle fachowo. W latach 80. do zabytkowego zegara zamontowano naciąg elektryczny z wykorzystaniem silników elektrycznych oraz motoreduktorów z przekładnią planetarną. W drugiej połowie lat 90. na wieży zamontowano napęd elektroniczny, odłączając od przekładni wskazań już wówczas niesprawny i w złym stanie technicznym dziewiętnastowieczny mechanizm.
Tarcze zegara w przeszłości wielokrotnie przemalowywano, następnie także obklejano folią z nadrukiem. Wraz z montażem elektronicznego napędu, na zabytkowe tarcze nałożono nakładki z niczym nieprzypominającym orginalne malowanie wzorem. Niestety przyczyniły się one do znaczącego przyśpieszenia procesu korozji zabytkowego, stalowego poszycia. Tym samym konieczna była jego całkowita wymiana.
Przed przystąpieniem do prac renowacyjnych i rekonstruktorskich w styczniu 2021 roku na podstawie przygotowanej przez nas dokumentacji zegar został wpisany do rejestru zabytków ruchomych.
Zakres wykonanych prac przy mechanizmie w szczególności obejmował:
- całkowity demontaż mechanizmu, stołu zegarowego, elementów przeniesienia napędu na przekładnie wskazań i samych przekładni oraz tarcz wraz ze wskazówkami, a następnie transport do pracowni,
- rozebranie wszystkich elementów mechanicznych zegara, następnie oczyszczenie ich z zabrudzeń, korozji oraz zniszczonych powłok malarskich,
- wykonanie i wprawienie nowych tulei łożyskujących osie napędowe mechanizmu chodu i bicia,
- wykonanie i wprawienie w większości nowych dolnych panewek przekładni chodu zegara (co w dużej mierze wiązało się z odpowiednim ułożeniem geometrii mechanizmu oraz zazębień kół przekładni z zębnikami),
- uzupełnienie braków w górnych panewkach obu mechanizmów,
- wymiana sztyftów zębników latarkowych,
- wykonanie nowego zębnika oraz ramienia na osi regulatora wiatrakowego mechanizmu pośredniego wychwytu,
- naprawa sprężynki wahadłowej,
- szlifowanie i polerowanie palet wychwytu,
- wykonanie i wprawienie nowego koła zębatego w przekładni chodu,
- wprawienie trzech zębów w kole zapadkowym mechanizmu bicia (zęby były wyłamane),
- wymiana sztyftów w zębnikach kół zmianowych przekładni wskazań,
- wykonanie i wprawienie nowego ułożyskowania czterech kompletów przekładni wskazań,
- wtórne profilowanie zębów kół napędowych obu przekładni,
- prostowanie kół przekładni wskazań wraz z wtórnym profilowaniem zębów,
- renowacja i wzmocnienie stołu zegarowego wraz z usunięciem nieoryginalnych dodatkowych belek oraz elementów naciągu elektrycznego,
- pełna regeneracja rozdzielacza wraz z prostowaniem kół przekładni kątowej oraz stalowej podstawy,
- całkowita wymiana poszycia tarcz zegarowych wraz z wprawieniem nowych tulei łożyskujących osie wskazówkowe oraz odtworzeniem zamykanych otworów rewizyjnych,
- zabezpieczenie antykorozyjne tarczy oraz przywrócenie oryginalnej malatury na podstawie przeprowadzonych badań,
- renowacja wskazówek zegara,
- malowanie i zabezpieczenie antykorozyjne elementów mechanizmu oraz przekładni wskazań, pędni oraz rozdzielacza,
- wykonanie nowego młotka wybijającego godziny i półgodziny,
- powtórny montaż czasomierza na miejscu wraz z założeniem nowego olinowania, uruchomienie oraz prace regulacyjne.
Zegar na wieży kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Piszu jest wspaniałym przykładem przywrócenia po latach do sprawności zabytkowego czasomierza, mimo jego wcześniejszego wyłączenia z użytku na rzecz elektronicznego napędu. Istotnym faktem jest również objęcie zegara ochroną konserwatorską.
Serdecznie dziękujemy Miastu i Gminie Pisz za wsparcie realizacji projektu oraz księdzu proboszczowi Wojciechowi Kalinowskiemu za podjęcie wysiłku przywrócenia zabytkowego zegara do pełnej sprawności oraz za gościnność w trakcie przeprowadzanych prac na miejscu.
Zapraszamy także do zapoznania się z informacjami o przeprowadzonych pracach w lokalnych mediach:
https://gazetaolsztynska.pl/pisz/739420,Zabytkowy-zegar-rozpoczyna-nowe-zycie.html
https://www.pisz.pl/pl/szczegoly-aktualnosci/437
https://www.pisz.pl/pl/szczegoly-aktualnosci/415
https://radioolsztyn.pl/zegar-na-wiezy-koscielnej-w-piszu-znow-bedzie-odmierzal-czas/01576575
© 2010 - 2023 www.czasnawysokosci.pl
Wszystkie prawa zastrzeżone. Publikacja serwisu lub jego fragmentów za pomocą jakichkolwiek środków bez pisemnej zgody autorów zabroniona!