Fabryka Georga Richtera:
W Berlinie na przełomie XIX i XX wieku działało bardzo dużo producentów zegarów wieżowych. Ich mnogość, rozdrobnienie, a także późniejsza historia całej Europy sprawiają, iż skompletowanie informacji o poszczególnych producentach jest niezwykle trudne. Zespół czanawysokosci po raz kolejny próbuje złożć artykuł o manufakturze, po której dzisiaj pozostały jedynie czasomierze, często niestety nieczynne.
zegar firmy G. Richter
Losy firmy Georga Richtera z Berlina są niezwykle zagadkowe. Tajemniczość i wyjątkowa niejasność faktów historycznych jest niemalże wspólną cechą berlińskich producentów. Zaskakującym jest jednak fakt, iż brak danych zderza się z przyzwoitą jakością produktów i zaszczytem, jaki spotkał firmę na dworze cesarza Wilhelma II.
Trudno powiedzieć, kiedy powstała fabryka Georga Richtera z Berlina, najprawdopodobniej były to ostatnie lata XIX wieku. Wiadomo jednak, że firma szybko osiągnęła wysoką pozycję na rynku zegarmistrzowskim. Wtedy też produkty producenta trafiły na wieże kilku znaczących gmachów na terenie ówczesnego Cesarstwa Niemieckiego.
Pojawiają się także rozbieżności dotyczące dokładnej lokalizacji. Wiadomo, iż działała ona przy Gneisenaustraße 66 w dzielnicy Spandau oraz przy Neuenburgstraße 20. Nie wiadomo jednak czy równocześnie, czy były to zmiany siedziby. Fakt jednak, iż firma podawała dokładny adres na swoich mechanizmach zdecydowanie wyróżnia ją na tle innych manufaktur.
W ofercie producenta były zegary zewnętrzne (wieżowe, fasadowe, reklamowe) wyposażone w różnej wielkości mechaniczne lub nowatorskie jak na owe czasy elektryczne mechanizmy (stosowane w zegarach ulicznych i reklamowych). Trudno powiedzieć, czy firma oferowała montaż nowoczesnego w tamtym okresie naciągu elektrycznego.
Zegary firmy Georga Richtera najczęściej zawierały trzy mechanizmy – chodu (wyposażony w obciążnikowy mechanizm pośredni wychwytu), bicia godzin i bicia kwadransów. Producent stosował najczęściej jeden model płyt mechanizmu o różnych rozmiarach i zielonym malowaniu, zdarzało się jednak (jak np. na ratuszu w Nowym Warpnie), iż stosował on inny niż zwykle wzór płyt i inne malowanie. Nazwa producenta zazwyczaj znajduje się na specjalnej tabliczce znamionowej z rokiem produkcji lub wygrawerowana jest na kole zapadowym mechanizmu bicia godzin.
Ponieważ zegary te nie są zbyt często spotykane, a jednocześnie są wykonane w dość kosztownej technologii, można wnioskować, iż cechowały się wysoka ceną na ówczesnym rynku. Dlatego też zegary te spotkać zazwyczaj można w nieprzeciętnych miejscach. Firma musiała w trakcie swojej działalności zyskać, jak już wcześniej zostało wspomniane, wsparcie cesarza niemieckiego Wilhelma II, ponieważ firma legitymizowała się podpisem na mechanizmach jako „dostawca jego majestatu cesarza i króla”. Słowa te nie są próżne, ponieważ mechanizm zegarowy firmy Richter napędzał (od 1908 do 2008 roku) wskazówki dawnego Zamku Cesarskiego w Poznaniu (obecnie Centrum Kultury Zamek – dokonywaliśmy tam dokumentacji zabytkowego mechanizmu). Najprawdopodobniej także zegar wykonany w 1897 roku na nieistniejącym obecnie, ale być może wkrótce będącego w odbudowie, Zamku Miejskim w Berlinie, zniszczonym w wyniku działań wojennych, a ostatecznie wysadzonym w powietrze w 1950 roku przez władze NRD, był produkcji Richtera.
Na miejscu zamku zbudowano następnie Pałac Republiki, będący siedzibą SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands – Socjalistyczna Partia jedności Niemiec). Tarcze zegara miały 1,95m średnicy. O berlińskim czasomierzu tym warto wspomnieć, ponieważ był to najprawdopodobniej pierwszy czasomierz wieżowy na terenie Niemiec, którego dokładność sprawdzano za pomocą elektrycznych przyrządów. Urządzenie elektryczne zegara ustalało różnicę między wzorcem czasu a momentem rozpoczęcia wybijania godziny. Najprawdopodobniej nadawało ono sygnał telegraficzny do centrali spółki „Normalzeit”. Wydaje się to być, po londyńskiej wieży parlamentu, drugie w historii Europy kontrolowanie pracy mechanicznego zegara za pomocą nowoczesnych technik w dziedzinie komunikacji i łączności.
Data kresu działalności firmy jest niezwykle trudna do ustalenia, jeżeli jednak firma jeszcze w 1922 roku produkowała zegary, oznacza to, iż przetrwała klęskę Niemiec w I wojnie światowej. Jednakże lata dwudzieste to ostatnie daty znane nam z płyt i kół zębatych zegarów Richtera. W tym okresie lub nieco później, w związku ze zmianami w gospodarce Niemiec w latach 30. czy też wojenną pożogą, zakład zniknął z kart historii. Dzisiaj, w odbudowanym Berlinie, nie ma śladu po niej, choć ulice, na których zakład posiadał swoje siedziby, nadal istnieją.
Mechanizmy zegarów firmy Georg Richter możemy znaleźć także m. in. na wieży kościoła przy Niższym Seminarium Duchownym w Obrze koło Wolsztyna (1915), kościele w Lipianach (1913) czy ratuszu w Nowym Warpnie (1922).
Zdjęcia tarcz zegarów G. Richtera:
tarcza mniejszych zegarów firmy G. Richter
tarcza i wskazowki zegara produkcji G. Richter w Poznaniu
Częściowo na podstawie:
- http://zegarkiclub.pl/forum/topic/66876-zegary-wiezowe-z-berlina-georg-richter/ [dostęp: 13.06.2013]
- http://www.uhrenlexikon.de/begriff.php?begr=Schlossturmuhr%20in%20Berlin [dostęp: 13.06.2013]
- http://de.wikipedia.org/wiki/Berliner_Stadtschloss (fotografie Zamku Miejskiego w Berlinie) [dostęp: 13.06.2013]
© 2010 - 2023 www.czasnawysokosci.pl
Wszystkie prawa zastrzeżone. Publikacja serwisu lub jego fragmentów za pomocą jakichkolwiek środków bez pisemnej zgody autorów zabroniona!